Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc Đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
Bài toán tích hợp văn hoá
Trong những năm gần đây, thị trường giáo dục Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư quốc tế nhờ dân số trẻ, tầng lớp trung lưu tăng nhanh và nhu cầu dịch vụ giáo dục chất lượng cao.
Với thời gian hơn 20 năm hoạt động tại Việt Nam, EQuest Education Group đã thực hiện nhiều thương vụ M&A trong ngành giáo dục. Theo ông Punendu Sharma, bài học quan trọng nhất từ hành trình này là ưu tiên tích hợp văn hóa và vận hành, vượt xa việc chỉ hợp nhất tài sản hay các chỉ số tài chính.
Ông Punendu Sharma cho biết, mặc dù các quyết định M&A ban đầu dựa trên mức độ phù hợp thị trường, chỉ số tài chính và chất lượng tài sản, thành công dài hạn của một thương vụ giáo dục lại phụ thuộc vào quá trình tích hợp, phải tôn trọng bối cảnh địa phương và bản sắc học thuật của đơn vị được mua lại.
Theo ông, giáo dục khác với các lĩnh vực như sản xuất hay bất động sản, bởi giá trị của một cơ sở giáo dục gắn liền với uy tín, chất lượng giáo viên và kết quả học tập, những tài sản vô hình được xây dựng bằng niềm tin. Việc chỉ mua lại giấy phép, cơ sở vật chất hay đất đai mà không đảm bảo sự gắn bó của đội ngũ học thuật sẽ khiến toàn bộ khoản đầu tư trở nên rủi ro. Văn hóa đặc trưng của trường nếu bị phá vỡ sẽ dẫn đến giáo viên rời đi, học sinh rút hồ sơ, làm mất đi giá trị cốt lõi mà trường đã xây dựng trong nhiều năm.
“EQuest thường đóng vai trò ‘người nâng đỡ và tích hợp’, không phải ‘người phá bỏ’, ông Sharma nhấn mạnh. Ông cũng cho biết chiến lược của đơn vị là chia sẻ nguồn lực tập trung, áp dụng các chứng nhận quốc tế như Cognia, phát triển nội dung học thuật và EdTech, trong khi vẫn giữ nguyên bản sắc cốt lõi và đội ngũ giáo viên của trường được mua lại.
Một điểm quan trọng khác được ông Sharma nhấn mạnh là bản sắc cốt lõi của trường quan trọng hơn việc áp dụng các khuôn mẫu quốc tế. Thành công của M&A nằm ở khả năng kết hợp tinh hoa quốc tế – như kiểm định, chương trình mới – với nhu cầu thực tế của thị trường, bao gồm chi phí hợp lý, nâng cao trình độ tiếng Anh và hài hòa văn hóa. Ông khẳng định: “Đơn vị được mua lại cần được nhìn nhận như một phần của hệ sinh thái giáo dục quốc gia vững mạnh, chứ không phải là một công ty con của nhà đầu tư nước ngoài”.
CIO của EQuest Education Group cũng kết luận, bài học khó nhất từ các thương vụ M&A trong giáo dục là tích hợp con người và sứ mệnh trước khi nghĩ đến giao dịch tài chính. Trọng tâm phải là tận dụng nền tảng để ổn định và nâng cao chất lượng, thay vì áp đặt mô hình chuẩn hóa có thể làm suy yếu niềm tin và bản sắc của trường.
Sôi động M&A giáo dục
Trên phạm vi toàn cầu, hoạt động M&A trong lĩnh vực giáo dục đang diễn ra với động lực mạnh mẽ. Theo B&Company, các quỹ đầu tư tư nhân đang đóng vai trò đặc biệt tích cực, chiếm khoảng 50–70% tổng danh mục đầu tư trong lĩnh vực này. Xu hướng tương tự cũng đang diễn ra tại Việt Nam, nơi ngành giáo dục đã trải qua những chuyển biến đáng kể và nổi lên như một lĩnh vực trọng điểm cho các vụ mua bán – sáp nhập.
M&A trong giáo dục được xem là công cụ chiến lược để mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng. Các nhà đầu tư trong và ngoài nước đều tìm cách gia tăng sự hiện diện trên thị trường, đồng thời đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về giáo dục chất lượng cao.
Tại Việt Nam, các thương vụ M&A dự kiến vẫn duy trì nhịp độ sôi động, được thúc đẩy bởi chính sách đầu tư hỗ trợ và nhu cầu lớn đối với giáo dục tư nhân, đặc biệt là ở các lĩnh vực đại học và đào tạo nghề, những phân khúc quan trọng cho sự phát triển lực lượng lao động. Các khoản đầu tư này góp phần nâng cấp cơ sở hạ tầng giáo dục và cải thiện chất lượng giảng dạy, đặc biệt tại các khu vực chưa được phục vụ đầy đủ ngoài Hà Nội và TP. HCM.
Đại diện EQuest Education Group cũng nhấn mạnh rằng, từ góc nhìn nhà đầu tư, Việt Nam đang mang đến một môi trường đầu tư hấp dẫn với tốc độ tăng trưởng cao, được thúc đẩy bởi sự kết hợp đặc biệt giữa yếu tố dân số thuận lợi, định hướng nhất quán của Chính phủ và khoảng trống thị trường còn rất lớn. Đây không chỉ là một “cơ hội tốt” mà có thể xem là một thị trường chiến lược buộc phải hiện diện đối với bất kỳ nhà đầu tư giáo dục nghiêm túc nào tại châu Á.
Điểm hấp dẫn của giáo dục Việt Nam đối với nhà đầu tư quốc tế được ông Punendu Sharma tóm lược trong ba yếu tố then chốt: dân số – chính sách – tiềm năng tăng trưởng thị trường.
Theo ông Punendu Sharma, Việt Nam đang tạo ra một môi trường đầu tư hấp dẫn với tốc độ tăng trưởng cao. Ông nhấn mạnh, yếu tố thúc đẩy chính là sự kết hợp dân số trẻ, chính sách ổn định của Chính phủ và khoảng trống thị trường còn lớn. Ông Sharma cũng nhận định, đây không chỉ là cơ hội đầu tư thuận lợi mà còn là thị trường chiến lược mà bất kỳ nhà đầu tư giáo dục nghiêm túc nào tại châu Á cũng cần quan tâm.
Cũng theo ông Sharma, việc mua lại các cơ sở giáo dục địa phương được coi là phương thức gia nhập thị trường phổ biến và hiệu quả, giúp nhà đầu tư tận dụng ngay hạ tầng sẵn có, uy tín thương hiệu và giấy phép hoạt động. Ông dẫn chứng EQuest với sự hậu thuẫn từ KKR, cho thấy M&A không chỉ mở rộng quy mô nhanh chóng, mà còn tạo điều kiện tích hợp các chương trình quốc tế, nâng cao năng lực giáo viên và đồng bộ hóa chất lượng đào tạo, trong khi vẫn giữ nguyên bản sắc cốt lõi của từng đơn vị giáo dục.
Thực tế, xu hướng đầu tư vào giáo dục của các nhà đầu tư nước ngoài đang chuyển dịch mạnh mẽ về M&A. Các thương vụ điển hình bao gồm: startup EdTech VUIHOC đầu tư chiến lược vào chuỗi trung tâm đào tạo The IELTS Workshop; Baring Private Equity Asia (BPEA) kiểm soát trực tiếp Trung tâm Anh ngữ VUS; và Nutifood đầu tư vào chuỗi Trường quốc tế Anne Hill. Những thương vụ này phản ánh mức độ quan tâm ngày càng cao đối với thị trường giáo dục Việt Nam.
Các chuyên gia đầu ngành đồng thuận rằng, với chính sách khuyến khích đầu tư nước ngoài mạnh mẽ, cùng quy định không hạn chế tỷ lệ sở hữu vốn của nhà đầu tư nước ngoài, thị trường M&A trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục là điểm đến hấp dẫn. Thị trường này không chỉ mở ra cơ hội tài chính, mà còn giúp nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng nhu cầu phát triển lực lượng lao động và mở rộng hệ sinh thái giáo dục trong nước.
Bài viết gốc: VietNam Finance
